سرطان سینه

Breast cancer

تاریخچه:

جیمز اولسون James S. Olson، تاریخدان آمریکایی عنوان کتابش را از همین تابلو اقتباس کرده است. او در کتاب ارزشمند Bathsheba’s breast: women, cancer & history  به صورت گذشته‌نگر و با نگاهی تاریخی به بیماری سرطان سینه نگریسته است. اولسون که استاد تاریخ یکی از دانشگاه‌های تگزاس است، این کتاب را در سال ۲۰۰۲ نوشته است، کتابی که در همان سال «لس آنجلس تایمز» آن را به عنوان بهترین کتاب غیرتخیلی سال برگزید. در حالی که وی مشغول نوشتن این کتاب بود، به خاطر ابتلا به سارکوما دست و ساعد چپش را از دست داد. 

سرطان سینه بیماریی است که نژاد، طبقه، زمان و مکان نمی‌شناسد و در ماورای همه اینها ۲۵ میلیون زن را در طول تاریخ را کشته است. یکی از قدیمی‌ترین موارد سرطان پستان در جهان به کشور ما مربوط می‌شود. «آتوسا» دختر کوروش کبیر، همسر داریوش اول و مادر خشایار یکی از نخستین زنانی است که در سن ۷۵ سالگی و به دلیل عوارض مربوط به این سرطان ۴۷۵ سال قبل از میلاد مسیح فوت کرد. 

نخستین شواهد سرطان پستان در کشور مصر و حدود ۱۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به دست آمده است. پاپیروس‌های به ‌دست‌آمده از آن موقع شرح بیماری مربوط به پستان ۸ نفر را که دارای غده یا زخم در پستان بوده‌اند را توصیف می‌کند. 

پژوهشگران از اطلاعات به‌دست‌آمده از این پاپیروس‌ها این‌طور نتیجه‌گیری کرده‌اند که حداقل یک نفر از این ۸ نفر به سرطان پستان مبتلا بوده‌اند. 

بقراط در قرن پنجم قبل از میلاد عقیده داشت که سرطان پستان ناشی از اختلال در «صفرا» یعنی یکی از موارد چهارگانه بدن (صفرا، سودا، بلغم و خون) است. 

اولسون در کتابش شرح جراحی‌ های سینه را می‌ دهد که در آنها در غیاب آنتی‌بیوتیک و بیهوشی، جراحی‌ انجام می‌شد. نخستین گام در زمینه درمان سرطان پستان در قرن هفدهم میلادی برداشته شد، زمانی که بنجامین راش جراح آمریکایی برای نخستین بار اصول برداشتن تومورها را به وسیله چاقو، ابداع کرد. 

سال‌ها بعد، یک جراح فرانسوی به نام ژان لوئیس پتی Jean Louis Petit  و بعد از او یک جراح اسکاتلندی به نام بنجامین بل، نخستین پزشکانی بودند که در جراحی‌هایی غده‌های لنفاوی، بافت سینه و عضلات زیر توده سرطانی سینه را در جراحی‌هایی برداشتند. کار موفقیت‌آمیز این دو جراح بعدها در ۱۸۸۲ به وسیله دکتر ویلیام استیوارت هالستد تکمیل شد وی شیوه‌ نوینی ازجراحی پستان را ابداع کرد که با نام خودش مشهور است: رادیکال ماستکتومی هالستد. 

در سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی امیدهایی برای روش‌های درمانی بهتر به وجود آوردند و در عصر جنبش آزادی زنان ، از سال ۱۹۷۰ به بعد روش‌های تشخیص زودهنگام، ماموگرافی، لومپکتومی و هورمون درمانی رواج پیدا کرد. در انتهای کتاب، اولسون از پیشرفت‌های اخیر پزشکی در زمینه سرطان سینه و کشف ژن‌های مسبب این بیماری یعنی BRCA1 و BRCA2  می‌نویسد. 

شایعترین محل بروز سرطان در زنان مربوط به پستان می باشد به طوری که اولین عامل مرگ ناشی از سرطان در آمریکا همین سرطان است. مرگ ناشی از این نوع سرطان در سنین 40 تا 44 سالگی بیشتر از مرگهای ناشی از علل دیگر است. در ایالت متحده از هر 9 زن یک نفر در طول عمرش دچار سرطان سینه می شود؛ و سالانه بیش از 44 هزار نفر از زنان در آمریکا در اثر این نوع سرطان می میرند. به دلیل همین آمار مرگ و میر بالاست که در مورد روشهای تشخیصی و درمانی این بیماری مطالعات دقیق تری صورت گرفته است. تشخیص سریع و زودهنگام سرطان سینه به طور چشمگیری از میزان مرگ و میر آن کاسته است. به هر حال آمار مرگ و میر ناشی ازسرطان عضوی از بدن که به راحتی قابل دستیابی برای معاینه فردی و تشخیصی است تأثرآور و غم انگیز است و خسارت جبران ناپذیری بر پیکره خانواده و جامعه وارد می کند. 

1. استعداد ارثی 

استعداد ژنتیک به طور قاطع در مورد سرطان سینه مطرح است. سابقه خانوادگی به عنوان یک عامل خطر برای این سرطان مطرح است. تقریبا 10 ـ 5% این سرطان مربوط به عوامل ارثی است. اگر چندین خویشاوند مبتلا به این سرطان بخصوص در سنین پایین گرفتار شوند احتمال انتقال ژنتیک این بیماری افزایش می یابد. 

2. سن 

سرطان سینه قبل از 25 سالگی به ندرت دیده می شود اما بعد از 25 سالگی تا زمان یائسگی به طور مداوم افزایش یافته و سپس در طول عمر با افزایش آهسته تری نسبت به قبل ادامه می یابد. بنابراین بیشترین امکان ابتلاء به سرطان سینه در فاصله 25 سالگی تا زمان یائسگی است ولی سن متوسط در موقع تشخیص 64 سالگی است. 

3. بیماری خوش¬ خیم پستان 

در مطالعات فراوان نشان داده شده که زنانی که دچار ضایعات خوش خیم پستان بوده اند در آینده در معرض افزایش خطر سرطان این عضو قرار می گیرند. این مطالعات و نتیجه گیری بر اساس بازنگری نمونه های بیوپسی ضایعات خوش خیم در زنانی که بعدها دچار سرطان سینه شدند به دست آمده است. 

4. رادیوتراپی 

خانم هایی که به هر دلیلی در معرض تماس با اشعه رادیواکتیو قرار گرفته باشند مثلاً پس از مواجهه با بمب اتمی یا استفاده از رادیوتراپی برای درمان، میزان خطر ابتلاء بالاتری به سرطان سینه دارند به طوری که این خطر در سنین جوان تر و با مقادیر بالاتر پرتودرمانی (اشعه مواد رادیواکتیو) افزایش می یابد. 

5. زایش 

زنانی که اصلاً زایمانی نداشته اند فراوانتر از زنان چندزا دچار این سرطان می شوند. 

6. سن در موقع زایمان اول 

زنانی که بعد از 30 سالگی اولین کودک خود را به دنیا می آورند بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان سینه هستند. 

7. چاقی 

خطر ابتلا به سرطان سینه در زنان چاق پس از یائسگی به علت ساخته شدن استروژن در ذخایر چربی افزایش پیدا می کند. 

8. استروژنهای خارجی و ترکیبات حاوی استروژن 

در مورد نقش و تأثیر داروهای حاوی استروژن Estrogen در دوران پس از یائسگی به عنوان جایگزین هورمونی و همچنین در مورد اثر سرطان زای داروهای ضدبارداری خوراکی حاوی استروژن هنوز اختلاف نظر وجود دارد و احتمال اینکه در ایجاد این نوع سرطان مؤثر باشند بسیار ناچیز می باشد. 

9. عوامل محیطی 

در مورد تأثیر عوامل محیطی بر ایجاد سرطان سینه مطالعاتی شده است و دیده شده که تفاوتهای جغرافیایی در گروههای ژنتیکی همسان در ایجاد این سرطان مؤثر بوده است، مثلاً خطر این بیماری در مهاجرین به کشور آمریکا افزایش نشان می دهد با توجه به اینکه از نظر تاریخی وقوع سرطان سینه در ایالت متحده و غرب 7 ـ 4 برابر بیشتر از سایر کشورهاست. عامل محیطی دیگر رادیوتراپی است که عمدتا جهت ضایعات قسمتهای بالاتنه استفاده درمانی شده و بیمار دچار عارضه سرطانی ناشی از اشعه مواد رادیواکتیو می شود. 

از دیگر عوامل محیطی مؤثر در سرطان سینه رژیم غذایی بخصوص چربی غذاست که نقش دارد. مصرف مشروبات الکلی خطر سرطان سینه را افزایش می دهد. و بالاخره تأثیر برخی ویروسها بر ایجاد این سرطان مطرح و در دست بررسی است. در قسمت بعد در مورد ساختمان طبیعی و فیزیولوژی سینه و اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به سرطان سینه می پردازیم. 

درمان کمکی (Adjuvant therapy) اقدامی است تکميلی که علاوه بر درمان اوليه به بيمار داده شده و هدف از آن نابود سازی سلولهای انتشار يافته است هر چند که ممکن است روشهای آزمايشگاهی و راديولوژيکی قادر به تشخيص اين سلولها نباشند. 

سرطان سينه در مردان 

مردان بعلت نا آگاهي از علائم سرطان سينه و يا احساس خجالت از طلب کمک در اثر اين بيماري جان خود را از دست مي دهند.  سالانه حدود 250 مرد مبتلا به سرطان سينه در انگليس تشخيص داده مي شوند در حالي که 70 نفر در اثر آن فوت مي کنند اما نيمي از مردان بيمار تا زماني که سرطانشان به مرحله پيشرفته نرسيده تشخيص داده نمي شوند. 

به گفته محققان در صورت تشخيص زود هنگام ، احتمال بهبود کامل در مرد مبتلا به سرطان سينه 75 تا 100 درصد است در حاليکه با پيشرفت اين ميزان به 30 درصد تنزل مي يابد. 

نگراني عمده اين است که بسياري از افراد در اين باره اطلاع کافي ندارند. معمولا مدت زمان بين مشاهده توده و مراجعه مردان به پزشک حدودا 16 ماه است. مشکل اين است که مردان چنين فکري نمي کنند. 

اين بدان معني است که وقتي آنها بالاخره به بيمارستان مي رسند سرطان سينه آنقدر پيشرفت کرده که شانس زنده ماندن به ميزان زيادي تقليل يافته است. اما در صورتي که زود تشخيص داده شود درمان سرطان سينه در مردان نيز مانند زنان امکان پذير است. 

گفتگو با مردان مبتلا نشان داده است علاوه بر حمايت، نياز ويژه به اطلاعات مربوط به جنس درزمينه سرطان سينه در مردان نيز وجود دارد. مردان از کمبود اطلاعات و حمايت رواني نيزشکايت دارند. نيازبه ايجاد پروتوکل هاي ملي براي اطلاع رساني و حمايت از مردان مبتلا به سرطان سينه نيز کاملا احساس مي شود. 

گفته مي شود که از آنجا که سرطان سينه در مردان نادر است، ابتلا به آن مي تواند باعث انزواي فرد از جامعه شود و از طرفي چون اين بيماري عمدتا در زنان ديده مي شود، مردان مبتلا به آن را بيشتر از لحاظ روحي تحت تاثير قرار مي دهد.  اين مشکلات نياز به اطلاع رساني و حمايت از اين بيماران را تاييد مي کند. 

چرا مردان به سرطان پستان دچار مي شوند؟ 

به طور کلي مردان مانند زنان پستان ندارند اما داراي مقدار کمي بافت پستاني هستند. در واقع پستان هاي يک مرد مشابه با پستان يک دختر پيش از بلوغ بوده و داراي چند مجرا ست که توسط بافت پستان و بافت هاي ديگر احاطه شده اند. 

در دختران اين بافت در پاسخ به هورمون هاي زنانه رشد مي کند اما در مردان که چنين مقاديري از هورمون هاي زنانه را ترشح نمي کنند رشد اين بافت متوقف مي شود. 

اما بهر حال در مردان هم بافت پستاني محسوب مي شود و احتمال سرطاني شدن آن وجود دارد. در حقيقت مردان نيز به همان نوع از سرطان هاي پستان که در زنان وجود دارد ، مبتلا مي شوند سرطان ها ي درگير کننده قسمت هاي توليد و ذخيره شيردر پستان بسيار نادرند. 

فراواني سرطان پستان در مردان 

سرطان پستان در مردان بيماري خيلي نادري است. اين امر احتمالا مربوط به ميزان کمتر بافت پستاني و نيز اين واقعيت است که مردان مقادير کمتري از هورمون هايي همچون استروژن راکه مشخص شده ايجاد سرطان پستان در زنان را تحت تاثير قرار مي دهد ، توليد مي کنند. بهر حال از هر 100 مورد سرطان سينه تنها يک مورد آن در مردان مشاهده مي شود و درميان يک ميليون مرد تنها 10 نفر دچار اين بيماري مي شوند

چه مرداني مستعد اين بيماري هستند؟ 

 براي مردان زير 35 سال سن ابتلا به سرطان پستان بسيار ناد راست اما احتمال آن با بالا رفتن سن افزايش مي يابد.  گفته مي شودکه مردان آفريقايي – آمريکايي بيش از مردان سفيد پوست در معرض خطر ابتلا به اين بيماري قرار دارند.  در واقع در برخي مناطق آفريقا سرطان پستان در مردان شايع تر است. 

  روشن ترين موارد ابتلا به اين بيماري در مرداني ديده مي شود که در پاسخ به دارو يا هورمون درماني ، ياحتي ابتلا به عفونت ها و سموم ،دچار بزرگي غير طبيعي پستان (جينکوماستيا) شده اند. افراد مبتلا به يک بيماري ژنتيکي نادر بنام سندرم کلاين فلتر که يکي از نشانه هاي بيماري شان جينکوماستيا مي باشد بويژه مستعد به سرطان پستان هستند. 

درمان 

همان چهار درمان سرطان در زنان شامل جراحي ، پرتودرماني ، شيمي درماني ، هورمون درماني براي مردان نيز تجويز مي شود. يک تفاوت عمده اين است که مردان مبتلا به سرطان پستان خيلي بهتر از زنان به هورمون درماني پاسخ مي دهند. 

بسيـاري از سرطان هاي پستان گيرنده هاي هورموني دارند که جايگاه هاي خاص برروي سلولهاي سرطاني هستند که هورمون هاي خاص مانند استروژن مي توانند در آنجا عمل کنند. مردان بيش از زنان داراي اين گيرنده ها هستند که اين امر هورمون درماني را موثرتر مي سازد. 

ریسک فاکتورهای سرطان 

• تغذیه سالم و تحرک بدنی از مهم ترین عوامل قابل کنترل برای کاهش ابتلا به سرطان است و عوامل ژنتیکی، سبک زندگی، تغییرات هورمونی، سن بالا در اولین بارداری می تواند سبب بروز سرطان پستان شود.

• آلودگی های محیطی، تغذیه ناسالم، کم بودن تحرک بدنی و چاقی مهم ترین علل بروز سرطان پستان هستند.

• کنترل وزن در پیشگیری از سرطان پستان اهمیت بسیاری دارد.

• بهترین روش های تشخیصی به موقع سرطان پستان، غربالگری و انجام معاینات دوره ای توسط پزشک است. برای پیشگیری از سرطان پستان وزنتان را کم کنید 

Reference:

Zhao Y, Ge CC, Wang J, Wu XX, Li XM, Li W, Wang SS, Liu T, Hou JZ, Sun H, Fang D, Xie SQ.  doi: 10.3892/or.2017.5955. [Epub ahead of print]