اختلال خواب

اختلال خواب

دانشمند فرانسوی Henri Pieron در 1913 کتابی تحت عنوان "Le probleme physiologique du sommeil" را منتشر کرد که نخستین متن برای بررسی خواب از دیدگاه فیزیولوژیکی بود. این کار به عنوان رویکردی مدرن به مطالعه خواب و مشکلات آن پرداخت. دکتر Nathaniel Kleitman، که در حال حاضر به عنوان "پدر تحقیقات خواب آمریکایی" شناخته می شود، در دهه 1920 در شیکاگو کار خود را در مورد تنظیم خواب و بیداری و ریتم های روزانه آغاز کرد. این بررسی شامل مطالعه ویژگی های خواب بود. در سال 1953 او و یکی از شاگردانش، دکتر Eugene Aserinsky، متوجه حرکت سریع چشم (REM) در طول خواب شدند.

به طور کلی خواب دو فاز یا مرحله دارد: مرحله حرکات سریع چشم (Rapid Eye Movement) و مرحله بدون حرکات سریع چشم .(Non REM) خواب در مرحله REM یا خواب همراه با رؤیا (Dream Sleep)، آن مرحله از خواب است که در آن مغز فعال است، NREM مرحله آرام یا پر آسایش خواب است. مراحل خواب از NREM به REM به‌طور پیوسته تکرار می‌شوند.

به طور کلی انسان ها حدود یک سوم زندگی خود را در خواب می گذرانند. خواب خوب برای سلامت بدن لازم است و می تواند بر میزان ترشح هورمون، خلق و خو و وزن تاثیر بگذارد.اختلال خواب یا Somnipathy یک اختلال در پزشکی می باشد که مربوط به الگوهای خواب یک فرد است. برخی اختلالات خواب بسیار مهم هستند، زیرا عملکرد طبیعی، روحی، اجتماعی و عاطفی را تحت تاثیر قرار می دهند. گاهی اوقات افراد برای به خواب رفتن دچار مشکل می شوند و بدون هیچ علتی بیدار می مانند، این موارد را به عنوان اختلال در خواب (بی خوابی) در نظر می گیرند. به طور کلی اختلالات خواب، بد خوابی، خواب پریشی و اختلال در ریتم خواب شبانه روزی را در بر می گیرد که به عوامل روانی و پزشکی مرتبط است. 

همچنین، در مطالعات انجام شده در مورد اختلالات خواب، مشکلاتی مانند خروپف (40 % بزرگسالان را در بر می گیرد)، احساس خفگی در خواب (sleep apnea یا توقف تنفس در طول خواب)، hypersomnia (خواب آلودگی بیش از حد در زمان نامناسب)، cataplexy (کاهش ناگهانی انرژی و توان عضلات هنگام بیداری) و نیز راه رفتن در خواب مورد بررسی قرار گرفت که منجر به شناخت بهتر ریسک فاکتورهای مرتبط با این اختلال شد. 

ریسک فاکتورهای مرتبط با این اختلال:

• افزایش سن (در حال رشد)

• چاقی، به عنوان تعریف شده توسط شاخص توده بدن (BMI> 30)

 توجه داشته باشید، با این حال، 50٪ از افراد مبتلا به OSA (Obstructive Sleep Apnea) دارای وزن نرمال هستند.

• سابقه خانوادگی اختلالات تنفسی مرتبط با خواب و فشار خون بالا

• الکل 

• ساختار مغزی و ژنتیک افراد

• لوزه ها (معمولا در بین سنین 1-5 ساله رخ می دهد)

بطور کلی 3 نوع آپنه وجود دارد:

-       آپنه انسدادی (OSA) که عامل آن مسدودشدن راه های هوائی است.

-       آپنه مرکزی که در اثر ایجاد وقفه در پیام های مربوط به عمل تنفس که از مغز به بدن ارسال می شود، به وجود می آید.

-       آپنه مرکب که ناشی از ترکیب دو عامل فوق الذکر ایجاد می شود.

آپنه انسدادی از دو نوع دیگر شایع تر است. معمولا انسداد راه های تنفسی باعث به هم خوردن خواب فرد می‌شود. آپنه خواب معمولا منجر به ایجاد خرناس بلندی گشته ودر نهایت راههای هوائی مسدود و در نتیجه تنفس فرد خیلی ضعیف یا متوقف می گردد.

علائم شایع آپنه انسدادی به هنگام خواب 

-       خرناس سنگین و بلند ( که معمولا با سکوت و سپس قطع شدن نفس ، خفگی یا خروپف متوقف می شود)

-       بی قراری درخواب (بیدارشدن های مکرر).

از جمله علائم آپنه انسدادی به هنگام بیداری عبارتند از: 

-       خشک شدن گلو به محض بیدار شدن

-       فشار خون بالا

-       سردردهای صبحگاهی

-       خواب آلودگی درطول روز

-       نداشتن انرژی مناسب

-       اشکال درتمرکز فکری

-       اختلال در حافظه

-       تغییرات رفتاری و روحی روانی ( تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی و کاهش تمایلات جنسی)

تشخیص ودرمان

شناسائی و درمان آپنه انسدادی با این تشخیص آغاز می گردد که عارضه ای وجود دارد. بعضی ها می توانند علائم بارز آپنه انسدادی را به هنگام بیداری تشخیص دهند. ولی اکثرا افراد از وضعیت تنفس خود در زمان خواب آگاهی ندارند و این اطرافیان یا سایر اعضای خانواده هستندکه وقتی نزدیک فرد می خوابند از علائم شبانه آپنه خواب آنها آگاه می شوند.

درمرحله دوم باید به پزشک مراجعه شود. معمولا بیمارانی که به داشتن آپنه خواب مشکوک هستند، جهت بررسی به کلینیک های خواب معرفی می شوند. پس ازآن برای ثبت فعالیت های بدن مانند فعالیت الکتریکی مغز، حرکات چشم و عضلات، میزان ضربان قلب، فعالیت های تنفسی، و میزان اکسیژن و دی اکسیدکربن به هنگام خواب، آزمایش پلی سونوگرافی انجام می شود. اگر کسی در هر ساعت بیش از 5 بارحمله داشته باشد،می توان آپنه انسدادی را در او تشخیص داد.

درمان با هدف اصلاح تنفس شبانه و ازبین بردن علائم صورت می گیرد. در مواردی که آپنه انسدادی شدید نباشد می تواند با استفاده ازتغییرات رفتاری مانندکاهش وزن، تغییر وضعیت خواب، کاهش مصرف سیگار و استفاده از داروهای خواب درمان شود. اما برای درمان آپنه های متوسط یا شدید معمولاً از ماسکهای مخصوصی به نام CPAPیا ماسکهای هوا با فشار مثبت مداوم استفاده می گردد که درحین خواب بر روی دهان و بینی فرد قرار داده می شود. نیروهای حاصل از فشار هوا که ازطریق ماسک اعمال می شوند باعث بازماندن راههای تنفسی به هنگام خواب می شوند.

جراحی نیز از راههای دیگر درمان می باشد که ممکن است طی آن ازروشهائی مانند برداشتن لوزه ها، غددحلقی و بافتهای اضافی که درپشت گلو قرار دارند استفاده می شوند. جراحی های ترمیمی بینی و فک نیز می توانند وضعیت برقراری هوای تنفسی بهبود بخشند.

بی خوابی: 

بی‌خوابی یا کم‌خوابی علامتی است که فرد به طور مستمر به خواب نمی‌رود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بی‌خوابی گویند.

پرخوابی:

خواب آلودگی مفرط، با خواب شبانه طولانی، اشکال در حفظ حالت هشیاری در طول روز، زمان و دوره های خواب ناخواسته در روز تظاهر می کند.

چه چیزی باعث اختلالات خواب می شود؟

بیخوابی می تواند ناشی از استرس، داروهای مصرفی یا حتی میزان قهوه ای که می نوشید، باشد. همچنین، می تواند ناشی از اختلالات خلقی مثل اضطراب و افسردگی باشد.

امروزه در جوامع شهری بی‌خوابی و کم خوابی یکی از مشکلاتی است که می‌توان آن را به روشنی دید. این دو، عامل بسیاری از مشکلات و بیماری ها در جوامع امروزی هستند.

1- کج خلقی

براساس تحقیقات انجام شده از سوی جمعی از محققان، بد خلقی از جمله‌ی موارد مشهودی است که می‌توان این موضوع را از شکایات متعدد اطرافیان افرادی که کمتر از میزان طبیعی می‌خوابند، مشاهده کرد.

2- سردرد

با وجود اینکه دانشمندان در قرن اخیر به ارتباط بین کم‌خوابی و سردرد پی برده‌‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند به روشنی ارتباط بین سردرد و کم‌خوابی را پیدا کنند. درد‌های مزمنی نظیر میگرن در اثر کم‌خوابی شدت می‌گیرند. 

3- ناتوانی در یادگیری

بی‌خوابی در میان نوجوانان و جوانان به موضوعی همه‌گیر تبدیل شده است که عاملی است در کند شدن و عدم توانایی در یادگیری افراد.

بی‌خوابی در حافظه‌ی کوتاه مدت نیز بی تاثیر نیست. با توجه به اینکه حافظه‌ی کوتاه مدت بخش مهمی از چرخه‌ی یادگیری است، از این‌رو بی‌خوابی می‌تواند تاثیر شگرفی روی توانایی افراد برای به یاد آوردن کلماتی داشته باشد که روز پیش آن‌ها را به حافظه‌ی خود سپرده‌اند.

4- افزایش وزن

افرادی که دچار اختلالات خواب هستند و به میزان کافی نمی‌خوابند، دچار اختلالات هورمونی شده و در نتیجه اشتهای بیشتری برای خوردن غذاها با کالری بالا دارند که این موضوع بسیار خطرناک است. 

5- کاهش بینایی

کم خوابی می‌توان مشکلاتی را در بینایی افراد ایجاد کند که از جمله‌ی آن می‌توان به ایجاد دید تونلی، دو بینی و تار شدن بینایی اشاره کرد. 

6- بیماری قلبی

کم خوابی و یا بی خوابی موجب بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری های قلبی شود.

7- کند شدن

عکس‌العمل و به بیان بهتر سرعت عمل افراد در اثر بی‌خوابی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

8- آسیب‌پذیری در مقابل بیماری‌ها

حال در صورت بی‌خوابی حتی برای یک شب، سیستم دفاعی بدن به اندازه‌ای ضعیف می‌شود که تا حدودی قدرت آن برای مبارزه با میکرو ارگانیسم‌ها از بین می‌رود.

9- ادرار بیش از حد معمول

زمانی که انسان به خواب می‌رود، سیستم تولید ادرار در بدن فرآیند آرام‌تری را در پیش می‌گیرد و از این‌رو است که اغلب افراد در زمان خواب نیازی به استفاده از سرویس‌های بهداشتی ندارند. 

10- حواس پرتی

انجام اموراتی نظیر مطالعه یا گوش دادن به توضیحات استاد در کلاس درس که نیازمند تمرکز است، به خواب فرد بستگی مستقیمی دارد.

11- تولید نشدن واکسن و بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری

محرک‌های موجود در بدن، آنتی بادی‌هایی را برای مبارزه با ویروس‌های خاصی تولید می‌کنند. زمانی که فرد به اندازه‌ی کافی نمی‌خوابد، سیستم دفاعی بدن دچار مشکل شده و در نتیجه نمی‌تواند به خوبی کار کند.

12- اختلال در تکلم

بی‌خوابی تاثیر شگرفی روی نحوه‌ی حرف زدن افراد دارد، بطوریکه در طول یک آزمایش، افرادی که برای ۳۶ ساعت بیدار نگه داشته شده‌اند، بصورت متمادی از واژه‌های تکراری و جملات کلیشه‌ای استفاده کرده‌اند.

13- سرماخوردگی

اگر شما نیز جزو افرادی هستید که در اغلب روزها احساس سرما کرده و دوست دارید تا کنج گرمی را برای رسیدن به آرامش پیدا کنید، شاید به اندازه‌ی کافی نمی‌خوابید.

14- مشکلات سیستم گوارشی

از هر ۲۵۰ آمریکایی یک نفر به بیماری التهاب روده مبتلا است و اختلالات خواب نیز علائم این بیماری را افزایش می‌دهد. در صورتی که کم‌خوابی بصورت مداوم تکرار شود، سندروم التهاب روده شدید‌تر می‌شود، بطوریکه ۱۰ تا ۱۵ درصد از آمریکایی به علت بی‌خوابی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.

15- تصادفات رانندگی

رانندگی در حالت خواب آلودگی به اندازه‌ی رانندگی در زمان استفاده از مشروبات الکلی خطرناک است و از این‌رو توصیه می‌شود رانندگان در صورت بی‌خوابی اقدام به رانندگی نکنند.

16- درد

افرادی که از مشکلاتی نظیر دردهای مزمن رنج می‌برند، معمولا نمی‌توانند به میزان کافی بخوابند، چراکه درد نقطه‌ای از بدن در زمان خواب وی را بیدار می‌کند. اخیرا محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بی‌خوابی می‌تواند باعث افزایش درد در افراد شود.

17- دیابت

بیدار ماندن در ساعاتی که بدن براساس ساز و کارش برای خوابیدن و کاهش متابولیسم آماده می‌شود، در صورت استمرار می‌تواند منجر به ایجاد مقاومت در برابر انسولین و در نتیجه مبتلا شدن به بیماری دیابت نوع دوم شود.

18- به هم ریختگی

در صورتی که دقت کرده باشید، افرادی که دچار بی خوابی هستند، در شرایط آرمانی خود به سر نمی‌برند. همچنین ورزشکارانی که عملکرد آن‌ها رابطه‌ی مستقیمی با تمرکز دارند، در صورت بی‌خوابی نمی‌توانند نتیجه‌ی لازم را دریافت کنند.

19- سرطان

محققان هنور در ابتدای راه تحقیقات برای یافتن رابطه بین کم خوابی و سرطان هستند. با توجه به اینکه بی‌خوابی منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شده و بدن را برابر ابتلا به بیماری‌ها قرار می‌دهد، می‌توان انتظار داشت که احتمال ابتلا به انوع سرطان‌ها نیز با استمرار بی خوابی افزایش یابد.

20- مشکلات حافظه

اختلال خواب در افراد سالخورده می‌تواند ساختار حافظه بلند مدت را در این افراد تغییر دهد. تحقیقات صورت گرفته در سال ۱۹۲۴ نشان از این دارد، افرادی که بیشتر می‌خوابند، دچار فراموشی کمتری شده و حافظه‌ی آن‌ها بهتر عمل می‌کند. کم خوابی نشانه‌های آلزایمر را در افراد تقویت می‌کند.

21- اختلالات ژنتیکی

براساس تحقیق جامعی که در سال ۲۰۱۳ میلادی برای سنجش تاثیر میزان خواب روی افراد انجام گرفت، تمام جنبه‌های منفی بی خوابی بر سلامتی انسان‌ها مشخص شد. براساس یافته‌ی دانشمندان کم‌خوابی باعث اختلال در عملکرد ژن‌های بدن انسان می‌شود.

22- مرگ

بسیاری از بیماری‌ها ریشه در کم‌خوابی و کاهش تعداد ساعات خواب دارند. اما افرادی که روزانه کمتر از ۷ تا ۸ ساعت بخوابند، دچار مرگ زودرس خواهند شد. به بیان بهتر خوابیدن کمتر از میزان توصیه شده شانس مرگ را در سنین پایین‌تر افزایش می‌دهد.

محصولات تهران دارو مرتبط با بی نظمی در خواب:

Alprazolam 0.5/1:

این دارو برای تسکین اضطراب، اختلالات خواب و اختلال هراس تجویز می‌شود. این دارو دارای اثر ضد افسردگی است و بنابر این در بعضی موارد برای افراد افسرده تجویز می‌شود.

Clonazepam 1/2:

این دارو عمدتاً برای مقابله با برخی از انواع تشنج، بخصوص در انواع خاصی از صرع و نیز برای مقابله با شوکهای ناشی از ترس کاربرد دارد. بررسی ها نشان می‌دهد که این دارو کیفیت زندگی و بهره‌وری کار افرادی را که از شوک های ناشی از ترس رنج می‌برند، بهبود می‌بخشد. همچنین، از کلونازپام به عنوان داروی ضد افسردگی استفاده می‌کنند که به طورکلی برای درمان اضطراب، اختلال روانی و افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Zosleep® 5/10:

از این دارو می‌توان برای آرام کردن افراد در مدت کوتاهی قبل از قرار گرفتن تحت عمل جراحی استفاده کرد. ®Zosleep خواب‌آور است و دارای ویژگیهای ضد تشنج و آرامبخش می باشد.

 

Reference

1- Olejniczak PW1, Fisch BJ. Med Clin North Am. 2003 Jul;87(4):803-33.

2- http://www.spinalcord.uab.edu