تاثیر رنگ بر بیماران

تاثیر رنگ بر بیماران

شاید به نظر عجیب برسد که در حوزه حس بصری رنگ، حرارت را می توان تشخیص داد. تجربه نشان داده است که بین دو آتلیه که یکی با رنگ سبز-آبی و دیگری با قرمز-نارنجی رنگ شده باشد ، 5 تا 7 درجه اختلاف حرارت یا برودت از طریق ذهنی احساس می شود. به عبارت دیگر، کسانی که در آتلیه سبز هستند، در 15 درجه سانتیگراد احساس سرما می کردند، اما در اتاقی که با رنگ قرمز نارنجی رنگ شده بود تا 11 الی 13 درجه سانتی گراد نیز احساس سرما نمی کردند. حقیقت این است که رنگ آبی-سبز جریان خون را کند و رنگ قرمز نارنجی همانند داروی محرکی است که باعث حالت هیجانی و تسریع جریان خون در بدن می گردد

این تأثیرات مختلف قدرت وسیع مفهومی و بیان حالت کنتراست سرد و گرم را نشان می دهد و از آن می توان برای ایجاد اثرات تصویری فوق العاده زیبا استفاده کرد. مناظری که فاصله اشیاء در آن زیاد است، همیشه از لحاظ رنگ سرد تر بنظر می رسند. زیرا که در عمق هوا قرار دارند. پس کنتراست سرد و گرم وسیله مهمی است که اثرات پرسپکتیو و حجمی را نشان می دهد.

شکل ها نیز دارای خصوصیت گویا و معنی دار نظام زیباشناختی خود هستند. در طراحی، این کیفیت های معنی دار شکل و رنگ می بایست با یکدیگر مطابقت داده شوند. یعنی شکل و رنگ در معنی دار بودن و مفهوم خود یکدیگر را تایید و اثبات نمایند

سه شکل اصلی مربع، مثلث و دایره نیز مانند سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی دارای خصوصیات مفهومی و بیانی مشخص هستند. مربع، نمایانگر ماده، وزن و حدود مشخص است و حسی از کشش و امتداد و تجربه حرکت را القاء می کند. مربع با رنگ قرمز منطبق است و وزن حجم قرمز با شکل سنگین و ساکن مربع مطابقت دارد. مثلث با زوایای حاد و تند، تأثیر ستیزه جویی، پرخاش و تهاجم را ایجاد می کند. مثلث سمبل تفکر است و حالت وخصوصیت بی وزن آن با زرد روشن هماهنگی دارد. دایره بر عکس مربع، احساسات را ملایم و معتدل می کند و حس آرامش و حرکت آرام و آهسته را القاء می نماید. دایره سمبل روح است که در درون خود همواره در حال حرکت است. تطابق و تناسب هر رنگ با شکل مربوط به خود مستلزم همانندی و توازن است. اگر رنگ ها و شکل ها در بیان مفاهیم و حالات توافق داشته باشند، تأثیرات آن دو چندان خواهد بود

هیچ شکی در این نیست که “رنگ‌ها” بر روی انتخاب‌های ما تأثیر گذار هستند. این مسأله بیشتر از همه خودش را وقتی نشان می‌دهد که پای تغذیه و خورد و خوراک یا به طور کلی “خوردن” در میان باشد. در این زمان است که رنگ خوراکی‌ها در تصمیم‌گیری ما برای انتخاب آنها نقش بسزایی دارد.

در واقع رنگ یکی از مشخصات "مواد غذایی" است که به وسیله احساس بینایی انسان درک شده و باعث پذیرش یا مانع از مصرف آن ماده غذایی توسط مصرف کننده می‌شود. رنگ و شکل ماده غذایی به عنوان یک راهنمای کیفیت برای انتخاب آگاهانه عمل میکند. به طور مثال رنگ طبیعی گوشت تازه قرمز است. گوشتی که تازگی خود را از دست داده این قرمزی را ندارد و به دلیل تخریب رنگدانه‌های گوشت در معرض هوا، رنگ آن خاکستری یا قهوه‌ای می‌شود، بنابراین در وهله اول این رنگ ماده غذایی است که در انتخاب ما تأثیر میگذارد. صد البته این قضیه را می‌توان در همه انتخا‌ب‌های روزمره دید.

امروزه استفاده از رنگ‌ها در  صنایع غذایی، آرایشی، بهداشتی و دارویی برای ایجاد فرآورده‌های جدید و یا بهبود کالاها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و مصرف رنگ در مواد غذایی و دارویی روز به روز رو به افزایش است.

در این مقاله سعی داریم بر تأثیر رنگ روی انتخاب داروها نگاهی کنیم.

جالب است بدانیم که طی دو تحقیقی که درسال‌های اخیر صورت گرفته است، محققان دریافتند که افراد قبل از اینکه درمان با داروها را شروع کنند و متوجه اثر درمانی دارو بر درمان خویش شوند واکنشی احساسی نسبت به «رنگ دارو» قبل از مصرف آن دارند، البته دلیل این تأثیرگزاری به خاطر انتظارات ذهنی و فرهنگ وابسته بیماران است و نه نتیجه مستقیم رنگ داروها در اثر بخشی آنها

بد نیست نگاهی مختصر به این تحقیقات و نتایج به دست آمده از آنها داشته باشیم :

در مطالعه نخست: محققان به این نتیجه رسیده‌اند که افراد از نظر احساسی با رنگ داروها ارتباط برقرار می‌کنند و این رنگ تأثیر بسیار زیادی بر احساس آنها و “جلب” یا “رد” نظرشان نسبت به دارویی که می‌خواهند مصرف کنند دارد. این مطالعه که با استفاده از اشکال مختلف دارویی از جمله قرص، کپسول، شربت و حتی پمادها صورت گرفته؛ نشان داده که حتی این رنگ می‌تواند در نتیجه و اثربخشی داروها بر روی افراد نیز موثر باشد چرا که اگر فرد بیمار دارای روحیه و افکار مثبت باشد و اعتقاد به اثربخشی یک شیوه درمانی و داروی تجویز شده خاص داشته باشد قطعاً این مسأله کمک شایانی به بهبودی فرد می کند. نگرش بیمار به نوع دارو و اثر گذاری مثبت آن می تواند به روند درمان کمک کرده و در نتیجه احتمال بهبودی را بالا ببرد. البته بر عکس این مسأله نیز صادق است، اگر بیماری نسبت به نوع و روش درمان و یا استفاده از داروی خویش حالت تدافعی داشته باشد و اعتقاد چندانی به اثر بخش بودن آن نداشته باشد ممکن است نتایج خوبی عایدش نشود. با این دید که نگرش مثبت نسبت به یک نوع درمان و دارو درصد احتمال بهبودی را تا حد زیادی افزایش می دهد می‌توان توضیح داد که چگونه رنگ به کار در فته در داروها می‌تواند بر روی بیمار و یا مصرف کننده این داروها تأثیر بگذارد، به عنوان مثال در این تحقیق دریافتند که اغلب افراد تمایل بیشتری به انتخاب قرص‌های “صورتی رنگ” دارند و احساس می‌کنند که این داروها در مقایسه با داروهای “قرمز رنگ” از تلخی کمتری برخوردار بوده و بنابراین خوردن آنها آسان‌تر است!!

همچنین این محققان با آزمایش بر روی گروه دیگری از افراد دریافتند که بیماران مبتلا به افسردگی تمایل چندانی به مصرف داروهای ضد افسردگی با رنگ‌ “قرمز تیره” نیستند و این رنگ بر روی دید و انتظار آنها در درمان خود تأثیر منفی دارد. یا اینکه اکثر افراد فکر می‌کنند، که کپسول‌هایی با رنگ‌ “آبی آسمانی” خواب شبانه‌ راحت و آرامی را برایشان به ارمغان می‌آورد. طی این تحقیقات سوالی از داوطلبان پرسیده شد مبنی بر اینکه شما برای بیماری ریفلاکس معده (نوعی بیماری که در آن اسید معده به مری بازگشت دارد) داروهایی با رنگ “صورتی روشن” را انتخاب می‌کنید یا داروهایی که رنگ لیمویی و یا سبز روشن را دارند؟ جواب این بود : داروهایی با رنگ صورتی روشن، چرا که اکثر افراد با دیدن دیدن رنگ سبز روشن و یا لیمویی انتظار دارند با مزه‌ای ترش و اسیدی مواجه شوند و در این حالت که احساس درد و سوزش در معده خود دارند از نظر ذهنی تمایلی به انتخاب داروهایی با رنگ سبز روشن و لیمویی را برای درمان خویش نخواهند داشت.

تحقیق دوم ، که نتایج آن در ژانویه ۲۰۱۳ منتشر شد، به تغییر رنگ داروها و نتیجه آن بر روند  ادامه یا توقف درمان از سوی  مصرف کنندگان این داروها می‌پردازد.

در این تحقیق مشاهده شد که بسیاری از افراد با تغییر رنگ داروها و قرص های خود نسبت به آنها بی میل شده و حتی بعضاً درمان خود را متوقف می‌کنند.

اغلب مردم در مقابل تعویض داروی خود که فقط و فقط از نظر رنگ و ظاهر متفاوت است نگران می شوند، این نگرانی غالباً به صورت قطع داروی تجویزی بروز پیدا می‌کند. به گفته این محققان تنها ۵۰ درصد از بیماران قلبی و عروقی پس از تغییر داروهایشان به نسخه تجویز شده خود پایبند ماندند و مابقی درمان راخود متوقف کردند.

 همچنین تیم تحقیقات طی مطالعات خود بر روی گروهی از بیمارانی که دارای بیماری”صرع” هستند که تعداشان چیزی در حدود ۲٪ درصد از جمعیت مردم جهان را تشکیل می‌دهد دریافتند که اگر همان داروی قبلی اما با رنگی متفاوت برای آنها تجویز شود حدود ۵۳% شان از خوردن آن سرباز می‌زنند.

پس از انجام این تحقیق به پزشکان و داروسازان پیشنهاد ‌شد که بهتر است بیماران خود را کاملاً در جریان تغییراتی از این دست، قرار دهند و آنها را در خصوص تأثیر رنگ دارو بر انتخابشان توجیه کرده و مانع از توقف و یا قطع درمان و همچنین به وجود آمدن احساس ناخوشایند و منفی در آنها شوند و در واقع به این موضوع به عنوان مسأله‌ای بسیار مهم و تأثیر گذار نگاه کنند. در این صورت است که شاید بتوان از دارو بیشترین اثر درمانی را با کمترین عوارض جانبی بدست آورد.

و در پایان نکته‌ای که شاید توجه به آن خالی از لطف نباشد این است که تفاوت رنگ داروها کمک بسزایی در شناسایی درست و تشخیص آنها به بیماران علی‌الخصوص سالمندان و یا افرادی که آگاهی زیادی در این خصوص ندارند می‌کند به این ترتیب که تفاوت رنگ این قرصها و کپسول‌ها در جلوگیری از بروز اشتباه در هنگام مصرف جلوگیری می کند.

 

منابع :

مقاله تحت عنوان ” Color Psychology in Medicine” نوشته دکتر “Jill Morton” منتشر شده در وب سایت http://munsell.com

A* A study conducted by the PhD cell of the SIES College of Management Studies (SIES COMS), and published in the International Journal of Biotechnology

 D** Difference in Pill Color May Affect Patient’s Adherence