پوکی استخوان بیماری است که ضعف و نیز خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهد. این بیماری شایع ترین علت شکستگی استخوان در سالمندان است. استئوپروز وضعیتی است که با کاهش قدرت و در نتیجه کاهش تراکم استخوان، قدرت استخوان کم شده و در نتیجه استخوان ها شکننده می شوند. استخوان هایی که معمولا دچار شکستگی می شوند شامل مهره ها در ستون فقرات، استخوان های ساعد، کمر و لگن خاصره می باشند. معمولا تا زمانی که شکستگی استخوان رخ ندهد، این بیماری هیچ نشانه ای ندارد. همچنین، علائم و نشانه های آن در مردان و زنان یکسان است. این بیماری باعث متخلخل شدن استخوان و نیز منجر به درد شدید مفصلی می شود که از علایم جدی پوکی استخوان است. در استئوپروز استخوان ها به طو غیر طبیعی متخلخل شده و مانند یک اسفنج نرم می شوند. این اختلال استخوان ها را ضعیف می کند. کلسیم و ویتامین D برای استخوان ها بسیار حیاتی هستند، مخصوصا اگر فرد دچار پوکی استخوان باشد، این دو مورد باید در رژیم غذایی این افراد قرار گیرد. برای پوکی استخوان درمانی وجود ندارد اما با روش هایی می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. در برخی موارد، حتی ممکن است بتوان تراکم استخوان را بهبود بخشید.
به طور معمول، رشد تراکم استخوان در دوران کودکی شروع شده و در 25 سالگی به اوج می رسد. تراکم استخوان پس از 10 سال حفظ می شود. پس از 35 سالگی، هم در مردان و هم در زنان معمولا به عنوان بخشی از روند پیری، 3/0-5/0% از تراکم استخوان از بین می رود.
استروژن در حفظ تراکم استخوان در زنان اهمیت دارد. ین بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است. هنگامی که میزان استروژن پس از یائسگی کاهش یافت، از دست دادن تراکم استخوان نیز شدت می یابد.
از جمله ریسک فاکتورهای این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سابقه خانوادگی
کمبود ورزش
مصرف بیش از حد الکل
رژیم غذایی نامناسب، کم کالری و فاقد املاح معدنی مانند کلسیم و منیزیم
تغذیه نامناسب، مخصوصا در افراد دارای التهاب روده
سطوح پایین استروژن در زنان
سطح پایین تسترون در مردان
بیماری تیروئید و پاراتیروئید
پیامد های پوکی استخوان:
شکستگی های استخوان باعث ایجاد درد و کاهش کیفیت زندگی و معلولیت می شوند. معمولا 30% از بیماران مبتلا به این بیماری که از ناحیه لگن دچار شکستگی شده اند نیاز به پرستار در منزل دارند.
جلوگیری:
تغذیه خوب و ورزش منظم و کاهش وزن برای حفظ سلامت استخوان ها ضروری است. جهت جلوگیری از این بیماری دریافت پروتئین، کلسیم و ویتامین D ضروری است
ورزش:
تمرینات ورزشی به حفظ قدرت استخوان کمک می کند اما اگر شخص دچار پوکی استخوان شده بهتر از تمرینات ورزشی با شدت و تحرک زیاد خودداری کند.
پروتئین:
پروتئین یکی از اجزای تشکیل دهنده استخوان است. در حالیکه اکثر مردم مقدار زیادی پروتئین را دریافت می کنند، بااین حال، برخی افراد توانایی دریافت آن را ندارند. سویا، آجیل، حبوبات، لبنیات و تخم مرغ منبع غنی از پروتئین هستند.
وزن بدن:
کاهش و افزایش وزن بدن، خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهد. بنابرای حفظ تعادل در وزن بدن، جهت جلوگیری از شکستگی و ابتلا به پوکی استخوان ضروری است.
کلسیم:
مردان و زنان بین سنین 18 تا 50 سالگی به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارند. زمانی که مردان 70 ساله و زنان 50 ساله می شوند، این مقدار به 1200 میلی گرم در روز افزایش می یابد. از عوارض کمبود کلسیم در کودکان به راشیتیسم و در بزرگسالان به استئوپروز می توان اشاره کرد.
ویتامین D:
این ویتامین توانایی بدن را جهت جذب کلسیم بهبود می بخشد و سلامت استخوان ها را تضمین می کند. به طور کلی می توان ویتامین D را از نور خورشید دریافت کرد، اما در برخی موارد لازم است از دارو استفاده شود.
شرکت داروسازی تهران دارو در راستای بهبود این بیماری اقدام به تولید برخی از داروها کرده است که در ادامه به آن اشاره می شود:
Calcidex®
این دارو با تولید زیستی هورمون کلسی تونین با پوکی استخوان مقابله می کند.
كلسيم براي عملكرد صحيح دستگاه عصبي، عضلاني و اسكلتي ضروري است. كلسيم در عملكرد طبيعي قلب، كليه، تنفس، انعقاد خون و نفوذپذيري مويرگها و غشاءسلولي نقش مهمي را ايفا مي كند. همچنين به تنظيم آزادسازي و ذخيره هاي ناقلهاي عصبي و هورمون ها، برداشت و اتصال اسيدهاي آمينه،جذب ويتامين B12 و ترشح گاسترين كمك مي كند.
تقريباً 30-20 درصد كلسيم در روده كوچك جذب مي شود كه اين امر به حضور متابوليت هاي ويتامين pH.D روده و فاكتورهاي رژيم غذايي مانند پيوند كلسيم به فيتاتها و فيبرها بستگي دارد. جذب كلسيم در صورت وجود كمبود كلسيم يا در بيماراني كه رژيم غذايي با كلسيم كم دريافت مي كنند، افزايش يافته و در بيماران مبتلا به فقدان يا كمبود اسيد معده كاهش مي يابد. 20 درصد كلسيم از راه كليه و 80 درصد آن از راه مدفوع دفع مي شود.
Reference:
Clin Ther. 2015 Aug;37(8):1837-50. doi: 10.1016/j.clinthera.2015.06.006. Epub 2015 Jul 7.